Sukces Kancelarii w sprawach zabezpieczenia na majątku podatnika

W dniach 6 marca 2023 r. i 30 marca 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał łącznie cztery korzystne wyroki w sprawach Klientów Kancelarii (sygn. akt III SA/Wa 2240/22, III SA/Wa 2241/22, III SA/Wa 2242/22 i III SA/Wa 2243/22). Sąd we wszystkich sprawach uchylił decyzje Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług oraz zabezpieczenia na majątku podatnika.

Przedmiotowe orzeczenia są warte odnotowania, ponieważ dotyczą materii zabezpieczenia majątkowego, w której organom pozostawiono bardzo dużą dowolność – działają na podstawie tzw. uprawdopodobnienia. Poza tym decyzja zabezpieczająca ma wyjątkowo negatywne skutki dla Podatnika w postaci np. nagłej blokady rachunku bankowego, która może uniemożliwić prowadzenie działalności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że skargi podatników zasługiwały na uwzględnienie, albowiem decyzje organu naruszają przepisy prawa. Kwestią sporną pomiędzy spółkami a organem była przede wszystkim okoliczność istnienia uzasadnionej obawy niewykonania zobowiązania, kluczowa z punktu widzenia możliwości zastosowania instytucji zabezpieczenia.

Sąd wskazał, że organ w żadnej ze spraw nie wyjaśnił w czym konkretnie upatruje możliwości powstania zobowiązania w zabezpieczanej kwocie. Co znamienne, w motywach decyzji nie uwzględniono zasadniczej zmiany stanu faktycznego sprawy, związanej z dostarczeniem przez skarżące spółki brakujących wcześniej faktur. W tym kontekście nie wiadomo było na czym obecnie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej opiera swoje przekonanie o istnieniu zobowiązania w zabezpieczanej kwocie oraz jakie okoliczności uprawdopodobniają pozbawienie spółek prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Sąd I instancji przypomniał, że uprawdopodobnienie nie znaczy, iż do dokonania zabezpieczenia wystarczą jedynie twierdzenia organu nie poparte żadnym materiałem dowodowym. Skoro bowiem w art. 33 § 4 o.p. jest mowa o decyzji o zabezpieczeniu, ma to takie znaczenie, że szczególnym przepisem ustawy nakazano orzekać o zabezpieczeniu w formie decyzji administracyjnej, ze wszystkimi konsekwencjami, aż do skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego włącznie. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany m.in. do podporządkowania się regułom prawa procesowego, które przewidują cały ciąg czynności, jakie należy podjąć do chwili rozstrzygnięcia sprawy. Tym samym organy podatkowe, stosując prawo procesowe, powinny przestrzegać wszelkich wynikających z niego zasad i reguł prowadzenia postępowania w sprawie; jedynie art. 200 § 2 pkt 2) o.p. wyłączył stosowanie art. 200 § 1 o.p. w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego, a więc z przyczyn celowościowych zwolnił organ podatkowy z obowiązku wyznaczenia stronie siedmiodniowego terminu na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Ustawodawca nie przewidział natomiast wyłączenia pozostałych przepisów działu IV Ordynacji podatkowej, które będą miały zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającym.

WSA zwrócił uwagę, że Dyrektor Izby Administracji Skarbowej nie wywiązał się ze swojej roli wynikającej z dwuinstancyjności postpowania podatkowego, czym naruszył art. 127 Ordynacji podatkowej. Prawidłowa decyzji powinna opisywać wyliczenie przybliżonej kwoty zobowiązania z uwzględnieniem wszystkich znanych na moment jej wydawania elementów stanu sprawy. Decyzja organu nie czyni jednak zadość ww. wymogom, co wprost narusza także art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej. Sąd wyjaśnił, że przy takiej lakoniczności i powierzchowności uzasadnienia decyzji nie jest w stanie dokonać pełnej kontroli legalności zaskarżonego rozstrzygnięcia i ocenić, czy organy prawidłowo zastosowały przepis art. 33 Ordynacji podatkowej.

Podsumowując Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że w decyzji zabezpieczającej nie wystarczy ogólne wskazanie na bliżej niesprecyzowane wątpliwości, ale należy wykazać przybliżoną wysokość zobowiązania i istnienie uzasadnionej obawy niewykonania zobowiązania, odwołując się do materiału dowodowego.

Sprawy prowadził Łukasz Walasik (partner)