Wygrane sprawy

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2023 r., sygn. akt I FSK 1582/19 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt III SA/Wa 1036/18, w sprawie ze skargi F. sp. z o.o. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 7 lutego 2018 r. nr […].

Organy podatkowe kwestionowały w przedmiotowej sprawie tryb dokonania przez Spółkę rocznej korekty w zakresie podatku naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowaną, zwolnioną oraz niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT (tzw. sprzedażą mieszaną). Spór dotyczył zasadności zastosowania art. 86 ust. 13 u.p.t.u. w sytuacji, gdy Spółka F. sp. z o.o.  złożyła korektę deklaracji za styczeń 2008 r. w dniu 31 grudnia 2012 r.

Zdaniem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W., z uwagi na dyspozycję art. 86 ust. 13 u.p.t.u. w przypadku faktur wystawionych na rzecz Spółki i otrzymanych w 2007 r., Skarżąca miała prawo dokonywać korekt deklaracji za poszczególne okresy rozliczeniowe 2007 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. Po upływie tego terminu Spółka nie miała prawa do odliczenia podatku naliczonego z tych faktur w poszczególnych okresach 2007 r. Nie zaistniały przy tym podstawy do odstąpienia od zastosowania przepisu art. 86 ust. 13 u.p.t.u., gdyż nie można Skarżącej uznać za „starannego podatnika”.

Naczelny Sąd Administracyjny nie podzielił argumentacji Dyrektora Izby Administracji w W. Przychylił się on do stanowiska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. oraz argumentacji prezentowanej przez Kancelarię, uznając, że F. sp. z o.o. miała prawo do odliczenia podatku zarówno do zakupów związanych z czynnościami opodatkowanymi, jak i nie podlegającymi opodatkowaniu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w niniejszej sprawie zastosowanie znajdą przepisy art. 90 i 91 u.p.t.u., które są regulacją szczególną wobec ogólnej zasady wyrażonej w art. 86 u.p.t.u. Skoro termin z art. 86 ust. 13 u.p.t.u. nie miał zastosowania w przedmiotowej sprawie, korekta deklaracji za styczeń 2008 r. wraz z korektą roczną podatku naliczonego za 2007 r. została złożona przed upływem terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej.

Naczelny Sąd Administracyjny nie dostrzegł naruszenia przez Wojewódzki Sąd Administracyjny prawa procesowego ani materialnego. Wobec powyższego, skarga kasacyjna organu podatkowego podlegała oddaleniu.

Wyrokiem z 16 listopada 2023 r., sygn. III SA/Wa 1938/23 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił interpretację indywidualną Dyrektora KIS z 16 czerwca 2023 r. o sygn. 0115-KDST2-2.4011.270.2023.2.AJZ.

Sprawa dotyczyła preferencyjnego opodatkowania dochodów osiąganych z praw własności intelektualnej. Organ w zaskarżonej interpretacji odpowiedział na pytanie czy tworzenie i rozwijanie programów komputerowych (testów automatycznych) jest działalnością badawczo-rozwojową oraz czy dochód uzyskiwany z takiej działalności będzie mógł być opodatkowany preferencyjną stawką 5%.

Dyrektor KIS uznał, że co prawda tworzenie testów automatycznych stanowi działalność badawczo-rozwojową, nie może być jednak, w sytuacji podatnika, podstawą do skorzystania z ulgi IP Box. Nie został spełniony bowiem wymóg prowadzenia oddzielnej ewidencji wynikający z art. 30cb ust. 2 ustawy o PIT. Organ tłumaczył, że ewidencja powinna być prowadzona na bieżąco. Stworzenie jej dopiero przed rozliczeniem nie upoważnia do skorzystania z ulgi za lata 2019-2021.

Z opinią taką nie zgodził się WSA w Warszawie, który przychylając się do argumentacji Kancelarii, stwierdził, że ewidencja wcale nie musi być prowadzona na bieżąco. Obowiązek taki nie wynika wprost z przepisów, a nie istnieje żadna ogólna zasada prawna dotycząca ewidencji, która wymagałaby prowadzenia ich na bieżąco. Dlatego ewidencja może być wykonana na moment rozliczenia.

Tym samym wzmocniona została linia orzecznicza sądów administracyjnych, które już nieraz odnosiły się do braku obowiązku prowadzenia na bieżąco ewidencji w przypadku ulgi IP Box. Mimo to organy skarbowe wciąż trzymają się swojej interpretacji przepisów. Pokazuje to, że czasami nawet wyjaśnione przez sądy kwestie są podważane przez organy i warto korzystać z sądowej kontroli działalności organów administracji publicznej.

Wyrokiem z dnia 27 lipca 2023 r., sygn. akt III FSK 1342/22 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2022 r. sygn. akt III SA/Wa 1713/20 w sprawie ze skargi W. Ł. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 13 lipca 2020 r. nr […].

Sprawa dotyczyła orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności osoby trzeciej wraz ze spółką za zaległości podatkowe spółki w podatku od towarów i usług.

Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz argumentację Kancelarii zaprezentowaną w odpowiedzi na skargę kasacyjną, że w toku postępowania podatkowego doszło do naruszenia art. 116 § 1 o.p. oraz art. 127 o.p. Organ II instancji badając tzw. pozytywną przesłankę odpowiedzialności (bezskuteczność egzekucji z majątków spółki) nie zweryfikował w sposób wystarczający podniesionej przez członka zarządu kwestii istnienia przysługującej spółce wymagalnej wierzytelności wynikającej z prawomocnego orzeczenia Sądu Apelacyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że organ zgodnie z art. 127 o.p. miał obowiązek uwzględnić tę okoliczność i ocenić jej wpływ na bezskuteczność egzekucji, tym bardziej, że zaistniała ona w czasie postępowania drugoinstancyjnego. Dyrektor IAS nie czyniąc tego w sposób bezpośredni naruszył przepisy prawa.

Powyższa sprawa pokazuje, że nawet na pozór oczywiste fakty przemawiające na korzyść strony postępowania podatkowego mogą zostać odmiennie ocenione przez organy. W tym przypadku organy za sporną uznały bowiem wierzytelność stwierdzoną prawomocnym wyrokiem Sądu. Niestety taki sposób działania organów podatkowych nie jest niczym szczególnym i nie powinien on powodować rezygnacji z obrony swoich interesów. Wręcz przeciwnie zaangażowanie profesjonalnej Kancelarii pozwoli w sposób właściwy uwypuklić uchybienia w działaniu organów oraz podkreślić istotne fakty, kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wyrokiem z dnia 30 marca 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 2243/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia […] lipca 2022 r. nr […], w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2019 roku oraz zabezpieczenia na majątku Podatnika.

Sąd stwierdził, że skarga zasługiwała na uwzględnienie. Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadzała się do rozstrzygnięcia czy organy podatkowe zasadnie zastosowały w sprawie przepisy art. 33 § 1, § 2 i § 4 o.p. uzasadniające w ustalonych okolicznościach faktycznych, dokonanie zabezpieczenia na majątku spółki przybliżonych kwot zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług wraz z odsetkami za zwłokę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyjaśnił, że postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem pomocniczym, w którym nie przeprowadza się właściwego postępowania dowodowego, wystarczy uprawdopodobnienie istnienia zobowiązania. Tak ukształtowany charakter postępowania zabezpieczającego skutkuje natomiast tym, że podatnik nie może w toku tego postępowania domagać się od organu je prowadzącego, przeprowadzenia wszystkich dowodów. Również Sąd kontrolując tego rodzaju decyzję nie może poddawać ocenie postępowania dowodowego w takim zakresie, jak ma to miejsce w postępowaniu zwykłym (wymiarowym).

Sąd I instancji przypomniał, że uprawdopodobnienie nie znaczy, iż do dokonania zabezpieczenia wystarczą jedynie twierdzenia organu nie poparte żadnym materiałem dowodowym. Skoro bowiem w art. 33 § 4 o.p. jest mowa o decyzji o zabezpieczeniu, ma to takie znaczenie, że szczególnym przepisem ustawy nakazano orzekać o zabezpieczeniu w formie decyzji administracyjnej, że wszystkimi konsekwencjami, aż do skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego włącznie. Organ podatkowy jest zatem zobowiązany m.in. do podporządkowania się regułom prawa procesowego, które przewidują cały ciąg czynności, jakie należy podjąć do chwili jej rozstrzygnięcia sprawy. Tym samym więc organy podatkowe, stosując prawo procesowe, powinny przestrzegać wszelkich wynikających z niego zasad i reguł prowadzenia postępowania w sprawie, jedynie art. 200 § 2 pkt 2) o.p. wyłączył stosowanie art. 200 § 1 o.p. w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego, a więc z przyczyn celowościowych zwolnił organ podatkowy z obowiązku wyznaczenia stronie siedmiodniowego terminu na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Ustawodawca nie przewidział natomiast wyłączenia pozostałych przepisów działu IV Ordynacji podatkowej, które będą miały zastosowanie w postępowaniu zabezpieczającym.

W przedmiotowej sprawie podstawowym argumentem organu uzasadniającym określenie przybliżonej kwoty zobowiązania był brak przedłożenia przez spółkę faktur zakupu potwierdzających nabycie towarów i usług. Wobec powyższego, skoro strona na etapie postępowania odwoławczego wskazuje na okoliczności dotyczące prowadzonej przez nią działalności i przedkłada obszerną dokumentację, która w jej ocenie winna prowadzić do odmiennych ustaleń stanu faktycznego, to obowiązkiem Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie było odniesienie się do twierdzeń spółki w świetle przedłożonych przez nią dokumentów.

Sąd I instancji wskazał, że organ musi przedstawić dane stanowiące podstawę do ustalenia przybliżonej kwoty zobowiązania (przynajmniej uprawdopodobnić podstawy jej określenia), a nie w sposób całkowicie dowolny, jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie, kwestionować rzetelność dokonanych transakcji z pominięciem dowodów znajdujących się w aktach sprawy. Twierdzenia Dyrektora Izby Administracji Skarbowej zaprezentowane w skarżonej decyzji nie mają umocowania w dokumentach, którymi dysponował on na dzień wydania skarżonej decyzji.

Z powyższych względów w ocenie WSA należało uznać, że doszło do naruszenia art. 122 o.p. i art. 187 § 1 o.p. i art. 191 o.p. w zw. z art. 33 § 1 o.p. Zaskarżona decyzja naruszała również art. 210 § 1 pkt 6) i § 4 o.p. w zw. z art. 33 § 1 o.p. Naruszenia powyższe miały istotny wpływ na wynik sprawy. Zdaniem Sądu doszło także do naruszenia art. 127 o.p. i wyrażonej w nim zasady dwuinstancyjności postępowania podatkowego. Zasada dwuinstancyjnego postępowania tworzy obowiązek dwukrotnego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, dwukrotnego ustalenia stanu faktycznego i dwukrotnej wykładni przepisów prawa. W ocenie Sądu uzasadnienie zaskarżonej decyzji nie pozwala stwierdzić, że Dyrektor Izby Administracji Skarbowej po raz drugi rozpatrzył sprawę merytorycznie, skoro pominął nowe okoliczności i dowody znajdujące się aktach sprawy. Organ odwoławczy rozpatrując sprawę jest zobowiązany dokonać wyczerpującej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, do czego obliguje go art. 187 § 1 o.p., tymczasem w zaskarżonej decyzji dowody, które mogłyby być podstawą do wydania zawartego w niej rozstrzygnięcia nie zostały uwzględnione.

Wyrokiem z dnia 30 marca 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 2242/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia […] lipca 2022 r. nr […], w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2018 roku oraz zabezpieczenia na majątku Podatnika.

Oceniając skarżoną decyzję WSA uznał, że organ naruszył przepisy ordynacji podatkowej w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy. Sąd na wstępie wyjaśnił, że organ podatkowy ma obowiązek uprawdopodobnienia, że zobowiązanie w przybliżonej wysokości istnieje, z tym zastrzeżeniem, że postępowanie zabezpieczające nie ma charakteru zastępczego wobec postępowania wymiarowego. Sformułowanie „na podstawie posiadanych danych” zawarte w przepisach przesądza bowiem o charakterze i zakresie ustaleń dokonywanych przez organ podatkowy w postępowaniu zabezpieczającym, zawężając zakres tych ustaleń właśnie do posiadanych danych. Przy czym, zakres ich weryfikacji również jest zawężony, w jego toku nie przeprowadza się więc pełnego postępowania dowodowego. W konsekwencji, określenie w decyzji zabezpieczającej przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego ma charakter informacyjny w tym znaczeniu, że wskazuje kwotę podlegającą zabezpieczeniu na majątku podatnika. Przyjęte ustalenia w zakresie przybliżonej kwoty zobowiązania w decyzji o zabezpieczeniu, nie są jednocześnie przesądzające w zakresie treści decyzji wymiarowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie podkreślił, że aby w stosunku do danego podatnika zastosować instytucję zabezpieczenia organ powinien wykazać po pierwsze – prawdopodobieństwo istnienia zobowiązania podatkowego (zaległości podatkowej) ciążącego na danym podatniku, po drugie – istnienie po stronie danego podatnika okoliczności wskazanych w art. 33 § 1 o.p., a zatem powinien wykazać, że po stronie danego podatnika zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane, którą to obawę potwierdzają takie działania, jak np. trwałe nieuiszczanie wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonywanie czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

Kluczową okolicznością stanowiącą przyczynę dokonania zabezpieczenia w przedmiotowej sprawie był zaś brak przekazania przez spółkę faktur zakupu potwierdzających transakcje nabyć towarów lub usług. W wyniku powyższego organ pierwszej instancji uznał, że spółka nie posiada tych dokumentów i odmówił jej prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego wykazanego w deklaracjach. Sąd stwierdził, że było to stanowisko nieprawidłowe, ponieważ Podatnik złożył faktury zakupu potwierdzające sporne transakcje czym wyeliminowana została główna podstaw do określenia przybliżonej kwoty zobowiązania w wysokości wskazanej w decyzji. Pomimo jednoznacznego zarzutu podniesionego w odwołaniu Dyrektor Izby Administracji Skarbowej nie uwzględnił jednak tej okoliczności. Zdaniem Sądu jest to oczywiste uchybienie, ponieważ organ drugiej instancji przy wydawaniu decyzji powinien wziąć pod uwagę stan sprawy i ustaleń istniejący w chwili rozstrzygania. Niewątpliwie główny powód dokonania zabezpieczenia na moment wydawania decyzji przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej został wyeliminowany, w konsekwencji organ winien uwzględnić odwołanie i zmienione okoliczności sprawy, skoro w toku postępowania odwoławczego spółka przestawiła materiał dowodowy, który w jej ocenie mógłby się przyczynić do odmiennych ustaleń stanu faktycznego czy też zdyskredytowałby ocenę dokonaną przez organ pierwszej instancji.

W tym stanie rzeczy w ocenie WSA wadliwe było pominięcie przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej dowodów i okoliczności ujawnionych w postępowaniu odwoławczym. Zdaniem Sądu, ocena materiału dowodowego dokonana w sprawie przez organ odwoławczy była dowolna, niepełna i nienależycie uzasadniona co do wysokości przybliżonej kwoty zobowiązania, co skutkowało nieprawidłowym określeniem nawet przybliżonej wysokości tej kwoty i co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 2223/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia […] lipca 2022 r. nr […] w przedmiocie odmowy przyznania wynagrodzenia z tytułu ustanowienia i pełnienia funkcji tymczasowego pełnomocnika szczególnego.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarga zasługiwała na uwzględnienie. WSA wyjaśnił, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie była ocena, czy jest możliwe miarkowanie wynagrodzenia pełnomocnika tymczasowego poprzez ustalenie tego wynagrodzenia poniżej kwot wskazanych w § 6 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego ustanowionego z urzędu (Dz. U. poz. 1688).

Zdaniem Sądu literalnie interpretowane Rozporządzenie niewątpliwie nie stanowi podstawy dla miarkowania takiego wynagrodzenia „w dół”. Poza tym odpowiednie stosowanie tego Rozporządzenia do ustalania wynagrodzenia pełnomocnika tymczasowego nie może oznaczać de facto wykreowania nowej, nieistniejącej podstawy do obniżenia wynagrodzenia pełnomocnika tymczasowego. Miarkowanie wynagrodzenia „w dół”, tak samo zresztą, jak i „w górę”, na podstawie § 4 ust. 2 Rozporządzenia może nastąpić w przypadkach wyjątkowych, i to jawnie, oczywiście wyjątkowych, tj. wtedy, gdy tymczasowy pełnomocnik szczególny wykazał się rażącym brakiem rzetelności, niewiedzą, obojętnością, brakiem wszelkiej aktywności procesowej, zwłaszcza, gdy wpłynęło to negatywnie na przebieg postępowania i gdy przyznanie wynagrodzenia na podstawie § 6 raziłoby w poczucie sprawiedliwego, uczciwego i godziwego wynagrodzenia. Tymczasem w niniejszej sprawie Sąd nie znajduje w aktach sprawy przesłanek dla oceny, że Skarżący dopuścił się wspomnianej nierzetelności i obojętności wobec prowadzonego postępowania.

Wyrokiem z dnia 6 marca 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 2241/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia […] lipca 2022 r. nr […], w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2019 roku oraz zabezpieczenia na majątku podatnika.

Przedmiotowe orzeczenie jest warte odnotowania, ponieważ dotyczy materii zabezpieczenia majątkowego, w której organom pozostawiono bardzo dużą dowolność – działają na podstawie tzw. uprawdopodobnienia. Poza tym decyzja zabezpieczająca ma wyjątkowo negatywne skutki dla podatnika w postaci np. nagłej blokady rachunku bankowego, która może uniemożliwić prowadzenie działalności.

Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skarga zawiera usprawiedliwione podstawy, bowiem spółka trafnie podniosła, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów prawa. Kwestią sporną pomiędzy spółką a organem była przede wszystkim okoliczność istnienia uzasadnionej obawy niewykonania zobowiązania, kluczowa z punktu widzenia możliwości zastosowania instytucji zabezpieczenia.

W przedmiotowej sprawie nie zostało wyjaśnione szczegółowo na czym organ opiera możliwość powstania zobowiązania w kwocie określonej w decyzji. Organ nie uwzględnił przy tym zasadniczej zmiany stanu faktycznego sprawy, związanej z dostarczeniem przez podatnika brakujących wcześniej faktur.

Podsumowując, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie stwierdził, że w decyzji zabezpieczającej nie wystarczy ogólne wskazanie na bliżej niesprecyzowane wątpliwości, ale należy wykazać przybliżoną wysokość zobowiązania i istnienie uzasadnionej obawy niewykonania zobowiązania, odwołując się do materiału dowodowego.

Wyrokiem z dnia 6 marca 2023 r., sygn. akt III SA/Wa 2240/22 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia […] lipca 2022 r. nr […], w przedmiocie określenia przybliżonej kwoty zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za poszczególne okresy rozliczeniowe 2018 roku oraz zabezpieczenia na majątku podatnika.

WSA stwierdził, że skarga podatnika zasługiwała na uwzględnienie, albowiem decyzja organu narusza przepisy prawa. Sąd wskazał, że organ nie wyjaśnił w czym konkretnie upatruje możliwości powstania zobowiązania w zabezpieczanej kwocie. Co znamienne, w motywach decyzji organu nie uwzględniono zasadniczej zmiany stanu faktycznego sprawy, związanej z dostarczeniem przez skarżącą spółkę brakujących wcześniej faktur. W tym kontekście nie wiadomo było na czym obecnie Dyrektor Izby Administracji Skarbowej opiera swoje przekonanie o istnieniu zobowiązania w zabezpieczanej kwocie oraz jakie okoliczności uprawdopodobniają pozbawienie spółki prawa do odliczenia podatku naliczonego.

WSA zwrócił uwagę, że Dyrektor Izby Administracji Skarbowej nie wywiązał się ze swojej roli wynikającej z dwuinstancyjności postpowania podatkowego, czym naruszył art. 127 Ordynacji podatkowej. Prawidłowa decyzja powinna opisywać wyliczenie przybliżonej kwoty zobowiązania z uwzględnieniem wszystkich znanych na moment jej wydawania elementów stanu sprawy. Decyzja organu nie czyni jednak zadość ww. wymogom, co wprost narusza także art. 210 § 4 Ordynacji podatkowej. Sąd wyjaśnił, że przy takiej lakoniczności i powierzchowności uzasadnienia decyzji nie jest w stanie dokonać pełnej kontroli legalności zaskarżonego rozstrzygnięcia i ocenić, czy organy prawidłowo zastosowały przepis art. 33 Ordynacji podatkowej.