Maja Fabrowska-Bielska na łamach Rzeczpospolitej komentuje wyrok NSA z 4 czerwca 2025 r., sygn. akt III FSK 1488/24.

W komentowanym wyroku NSA wyraźnie podkreślił, że organy podatkowe, podejmując działania w ramach postępowania podatkowego, są zobowiązane do ścisłego przestrzegania obowiązujących trybów przewidzianych w Ordynacji podatkowej. W szczególności chodzi o niedopuszczalność wykorzystywania nadzwyczajnych trybów postępowania – takich jak stwierdzenie bezprzedmiotowości decyzji (art. 258 o.p.) do korygowania wadliwych decyzji wymiarowych.

Jak zauważa mec. Maja Fabrowska-Bielska wyrok NSA jest ważny zarówno dla organów podatkowych, jak i podatników. Płynie z niego bowiem jasny komunikat, że organy muszą rygorystycznie przestrzegać przepisów. Nie mogą zatem swobodnie wybierać ścieżek prawnych do „naprawiania” swoich błędów przy wydawaniu decyzji wymiarowych. Wyrok NSA wskazuje więc na kilka, istotnych wskazówek dla organów.

Przede wszystkim to, że przy stosowaniu nadzwyczajnych trybów z ordynacji podatkowej organy muszą wykazywać się precyzją. Prawidłowy dobór trybu jest elementem praworządności działania administracji, a jego naruszenie grozi eliminacją decyzji z obrotu. 

Ponadto z wyroku wynika, że wykładnia art. 258 o.p. powinna być restrykcyjna i dlatego obowiązuje zakaz używania tego przepisu jako narzędzia do weryfikacji wcześniejszych decyzji wymiarowych, nawet jeśli pojawią się nowe dowody lub zmienią się ustalenia faktyczne. Przepis ten ma charakter wyjątkowy i może być stosowany wyłącznie, gdy już po wydaniu decyzji zaszły zdarzenia powodujące bezprzedmiotowość. Nie służy zatem do korygowania pierwotnych wad decyzji wymiarowych. Spośród trybów nadzwyczajnych do korygowania wadliwych decyzji służy tryb wznowienia lub stwierdzenie nieważności. 

Wyrok nie pozostawia też złudzeń, że nieudolna próba korygowania decyzji wymiarowej w trybie do tego nieprzewidzianym może skutkować unieważnieniem decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa, nawet jeśli w efekcie merytorycznym rozstrzygnięcie byłoby zgodne z intencją organu. Zaś rażące naruszenie prawa może zachodzić także wtedy, gdy przepis wymaga interpretacji – jeśli przyjęta wykładnia jest oczywiście sprzeczna z jego językowym brzmieniem. To ważny sygnał, że organ nie obroni się argumentem o rzekomej „niejednoznaczności” przepisu.

NSA odrzucił także koncepcję oceny przesłanki rażącego naruszenia prawa z uwzględnieniem skutków społecznych lub gospodarczych. Liczy się wyłącznie zgodność z prawem – naruszenie oczywiste i istotne zawsze eliminuje decyzję z obrotu. 

Niewątpliwie komentowany wyrok ma istotne znaczenie praktyczne, gdyż jednoznacznie wskazuje, że organ podatkowy nie może stosować „dróg na skróty”. Umacnia też zasadę legalizmu w działaniu organów administracji. Ewentualne korekty wymiaru podatku muszą być dokonywane wyłącznie w granicach przewidzianych przepisami prawa podatkowego, bez obejścia obowiązujących trybów. „Dobre intencje” organu nie mają znaczenia.

W przypadku wątpliwości dotyczących stosowania nadzwyczajnych trybów postępowania podatkowego, warto skorzystać z usług jakie oferuje nasza Kancelaria i skontaktować się z naszym ekspertem.

Zachęcamy do lektury całego artykułu.