Czynności sprawdzające a zwrot VAT

Zasada neutralności VAT oznacza, że podatek ten jako nakierowany na konsumpcję nie powinien obciążać przedsiębiorców, którzy są jedynie pośrednikami w łańcuchu dostaw towarów i usług kierowanych do konsumentów. W konsekwencji przedsiębiorcy mają prawo do odliczenia od podatku należnego kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim nabywane towary i usługi wykorzystują do działalności opodatkowanej. Jeśli zaś kwota VAT naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty VAT należnego, przedsiębiorca może ubiegać się o zwrot nadwyżki.

Baczne oko organów skarbowych i walka z karuzelami podatkowymi

Organy podatkowe mogą jednak badać zasadność takiego zwrotu, prowadząc tzw. czynności sprawdzające. Jak wskazuje bowiem Ministerstwo Finansów, największą liczbę nieprawidłowości ustala się właśnie w podatku VAT. Wyłudzenia nienależnych zwrotów polegają przede wszystkim na wprowadzaniu do obrotu faktur dokumentujących czynności fikcyjne, co może być działaniem incydentalnym, ale także przedmiotem działalności zorganizowanych struktur przestępczych tworzących karuzele podatkowe.

Jak czynności sprawdzające wpływają na zwrot podatku VAT?

Co do zasady urząd skarbowy zwraca nadwyżkę VAT na rachunek bankowy podatnika w terminie:

• 60 dni – termin podstawowy,
• 180 dni – jeśli podatnik w danym okresie rozliczeniowym nie wykaże żadnej sprzedaży, nawet nieopodatkowanej,
• 25 dni – jeśli podatnik spełnia warunki opisane w art. 87 ust. 6 ustawy o VAT (m.in. jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT przez ostatnie 12 miesięcy i kwota podatku naliczonego nie przekracza 3000 zł), albo złoży wniosek o zwrot nadwyżki VAT na rachunek VAT.

Wskazane terminy liczy się od dnia złożenia pliku JPK, w którym wykazano kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Ustawodawca zastrzegł jednak, że naczelnik urzędu skarbowego może przedłużyć powyższe terminy, jeśli zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, do czasu zakończenia owej weryfikacji rozliczenia podatnika, której dokonuje się w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Na postanowienie o przedłużeniu terminu przysługuje podatnikowi zażalenie (zob. wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2014r., sygn. I FSK 274/14).

Warto wskazać, że dodatkowe weryfikowanie zasadności zwrotu jest, jako odstępstwo od zasady neutralności podatku VAT, dopuszczalne jedynie wówczas, gdy zachodzą istotne wątpliwości co do zasadności tego zwrotu. Oznacza to, że organ podatkowy decydując o przedłużeniu terminu zwrotu, ma obowiązek wskazać powód przedłużenia terminu zwrotu i przedstawić podatnikowi istniejące w tym przedmiocie wątpliwości. Z natury rzeczy przyczyną weryfikacji nie może być natomiast sama tylko weryfikacja (wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2019r., sygn. III SA/Wa 1989/18).

Choć z założenia czynności sprawdzające służą przede wszystkim korygowaniu formalnych, a nie merytorycznych wad deklaracji w zakresie m.in. badania zasadności zwrotu podatku umożliwiają one organom ustalanie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia jego zgodności z przedstawionymi dokumentami. Czynności sprawdzające w przeciwieństwie do kontroli podatkowej nie są ograniczone czasowo do określonej liczby dni w roku, a także są mniej sformalizowane, czego podstawową konsekwencją dla podatnika jest brak obowiązku zawiadomienia go o zamiarze wszczęcia kontroli, a także węższy zakres gwarancji procesowych.

Należy podkreślić, że żądanie przez organy podatkowe od kontrahentów podatnika przedstawienia dokumentów, w tym także w celu weryfikacji zasadności zwrotu podatku VAT, jest możliwe wyłącznie w związku z prowadzonym u podatnika postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową. Zgodnie ze stanowiskiem NSA wyrażonym w wyroku z dnia 18 października 2013r., sygn. I FSK 1480/12, art. 272 pkt 3 Ordynacji podatkowej nie upoważnia organów podatkowych do prowadzenia tzw. kontroli krzyżowej w stosunku do kontrahentów podatnika, którego działania podlegają wyłącznie czynnościom sprawdzającym, jako że organy te dysponują różnymi innymi instrumentami w celu sprawdzenia zasadności zwrotu podatku VAT w ramach innych rodzajów postępowań. Reasumując, organy podatkowe są uprawnione do żądania od kontrahentów podatnika dokumentów, jednak wymaga to wszczęcia kontroli podatkowej bądź postępowania podatkowego u podatnika.

Porady prawne dotyczące zwrotu VAT i czynności sprawdzających

Jakie są najczęstsze problemy związane z czynnościami sprawdzającymi a zwrotem VAT?

Brak ustawowego zakreślenia maksymalnego terminu prowadzenia czynności sprawdzających może niekiedy prowadzić do nieuzasadnionego przedłużania zwrotu podatku, co w drastycznych sytuacjach może nawet zaważyć na płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Sprawdź również: Czas trwania czynności sprawdzających

Jakie kroki należy podjąć, aby uzyskać zwrot VAT w trakcie czynności sprawdzających?

Dbałość o formalną poprawność faktur oraz terminowe ich opłacanie, a także rzetelny i przejrzysty sposób prowadzenia ewidencji może znaczenie przyspieszyć zwrot VAT w trakcie czynności sprawdzających poprzez ułatwienie organom podatkowych ich weryfikacji.

Warto jednak również rozważyć współpracę z doradcą podatkowym. Profesjonalny pełnomocnik będzie czuwał nad prawidłowością czynności prowadzonych przez organy podatkowe, a także weryfikował zakres informacji i dokumentów przekazywanych na żądanie tychże organów. 

Jako kancelaria prawno-podatkowa Warszawa wspieramy klienta w kontakcie z organami podatkowymi również poprzez przygotowanie odpowiednich dokumentów, sformułowanie właściwej argumentacji przedstawianej organom, a także opracowanie i wdrożenie najkorzystniejszych strategii procesowych.

Zapraszamy do kontaktu!

Więcej na temat czynności sprawdzających dowiesz się z artykułów: Czynności sprawdzające a kontrola podatkowa oraz Czas trwania czynności sprawdzających.