Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności a wielość zarzutów
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (dalej „DPO”) jest instytucją, która pomimo naruszenia przepisów kodeksu karnego skarbowego pozwala podejrzanemu uniknąć wpisu do Krajowego Rejestru Karnego (dalej „KRK”), co dla znacznej części podatników jest kwestią kluczową, albowiem często wpis w KRK pozbawia ich nie tylko możliwości prowadzenia działalności, ale także głównego źródła utrzymania.
W praktyce Kancelarii organy zazwyczaj w jednym postępowaniu zarzucają podejrzanemu popełnienie kilku czynów. W takiej sytuacji, aby skorzystać z DPO ustawowe wymogi muszą zostać spełniona co do każdego z nich. Okazuje się jednak, że w niektórych przypadkach wymóg ten da się ominąć, np. poprzez uzyskanie zgody na częściowe wyłączenie sprawy do odrębnego postępowania.
Taką właśnie strategię z pozytywnym skutkiem zastosowaliśmy w jednej ze spraw prowadzonych przez Kancelarię.
W przedmiotowej sprawie Naczelnik US zarzucił podatnikowi popełnienie trzech czynów: (1) przestępstwa dot. niewpłacania w terminie zaliczek na podatek dochodowych od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom w łącznej kwocie ok 20.000 zł oraz (2) wykroczenia uporczywego niewpłacania na rachunek organu podatku VAT w kwocie ok 2.900.000 zł i (3) wykroczenia uporczywego niewpłacania na rachunek organu podatku CIT w kwocie ok 43.000 zł.
Podatnik z racji zajmowanego stanowiska (prezes zarządu) był żywotnie zainteresowany skorzystaniem z instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności jednak, aby móc to uczynić zgodnie z przepisami musiałby uiścić całą uszczuploną należność publicznoprawną, czyli prawie 3.000.000 zł, co było ponad jego możliwości.
W tej sytuacji biorąc pod uwagę, że czyn nr 1 stanowi przestępstwo, a czyn nr 2 i 3 wykroczenie, poza tym zaległość z tytułu zaliczek na podatek dochodowych od wynagrodzeń pracowniczych (w łącznej kwocie ok 20.000 zł) została zapłacona, Kancelaria wystąpiła do organu z wnioskiem o wyłączenie do odrębnego postępowania sprawy o czyn nr 1 (z art. 77 § 2 w zw. z art. 77 § 1 w zw. z art. 6 § 2 w zw. z art. 9 § 3 kodeksu karnego skarbowego, dalej „KKS”) oraz następnie zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności.
Prawnicy Kancelarii argumentowali, że w tym zakresie przesłanki do wyrażenia zgody na DPO zostały spełnione, poza tym prawo do skorzystania z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności jest sztucznie blokowane przez wykroczenia, czyli mniej poważne czyny, z którymi nie wiąże się wpis do KRK.
Naczelnik US nie uwzględnił jednak wniosku Podatnika (wydał postanowienie, którym odmówił wniesienia wniosku o udzielenie zezwolenia na DPO) wyjaśniając, że jego zdaniem uwzględnienie wniosku nie doprowadzi do wyrównania uszczerbku finansowego Skarbu Państwa i polepszenia jego sytuacji.
Na skutek zażalenia złożonego przez Kancelarię organ II instancji – Dyrektor Izby Administracji Skarbowej uchylił postanowienie Naczelnika US. Dyrektor Izby podzielił argumentację przedstawioną w zażaleniu, że należność związana z czynem nr 1 została zapłacona więc przesłanki skorzystania z DPO zostały spełnione. Co ważne organ II instancji potwierdził, że w celu umożliwienia skorzystania z DPO Organy mogą wyłączać do odrębnego postępowania sprawy o poszczególne czyny. Ponadto w przedmiotowej sprawie odpowiedzialność karna podatnika będzie adekwatna do popełnionych czynów, tj. poniesie on odpowiedzialność przewidzianą w KKS. Podatnik będzie też mógł skorzystać z DPO co gwarantują mu przepisy, a za wykroczenia zostanie mu wymierzona odpowiednia grzywna.
Zdaniem Kancelarii przedmiotowe rozstrzygnięcie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej jest istotne dla każdego kto może mieć do czynienia z odpowiedzialność karną skarbową, ponieważ pozwala na szybkie i „łagodne” (bez wpisu w KRK) zakończenie sprawy, a poza tym daje możliwość obrony przed praktyką organów, które dość często w celu uzyskania dodatkowych ustępstw kumulują zarzuty tak aby zablokować podejrzanemu prawo do skorzystania z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.
Na koniec jeszcze raz warto przypomnieć jakie warunki musi spełnić podatnik, który chce skorzystać z DPO:
- wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości;
- czyn zabroniony nie może stanowić przestępstwa skarbowego zagrożonego karą ograniczenia wolności albo karą jej pozbawienia;
- przestępstwo skarbowe nie zostało popełnione w warunkach uzasadniających zastosowanie nadzwyczajnego obostrzenia kary;
- co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, nie zostało zgłoszone żądanie osoby trzeciej (interwencja).
Jeżeli wymogi te zostały spełnione podatnik (podejrzany) może złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Oprócz jednak samego wniosku podejrzany musi uiścić:
- należność publicznoprawną, która została uszczuplona w związku z przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym, chyba że została ona wcześniej uiszczona,
- kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony,
- zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
