Tax Alert – Uchwała NSA ograniczająca wstrzymywanie wykonania decyzji organów przez sądy

13 listopada 2023 r. NSA w składzie siedmiu sędziów powzięło uchwałę o sygn. II GPS 2/22, niekorzystną dla podatników. Nie będą mogli liczyć na wstrzymanie wykonania decyzji, gdy wnieśli do sądu administracyjnego skargę dotyczącą przywrócenia terminu odwołania.

Przepis budzący wątpliwości

Uchwała NSA odnosi się do art. 63 § 3 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zgodnie z § 1 wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Może to jednak zrobić sąd na wniosek skarżącego, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków (§ 3).

Rozbieżności w orzecznictwie

Na potrzebę wydania uchwały, która dotyczy tego przepisu, zwrócił uwagę Prezes NSA. Zagadnienie wstrzymania wykonania decyzji organu jest kwestią istotną prawnie, dlatego nie powinno budzić wątpliwości interpretacyjnych. Dotychczas istniały rozbieżności w wykładni i stosowaniu omawianego przepisu w sytuacjach skarg dotyczących przywrócenia terminu. Niektóre sądy uznawały, że w takich sprawach mogą wstrzymać wykonanie pierwotnej decyzji, np. decyzji wymiarowej.

Rozstrzygnięcie NSA

Z poglądem takim nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny. Wskazał on, że w postępowaniach sądowoadministracyjnych zainicjowanych skargą na postanowienie:

• stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania
• o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania
• stwierdzające niedopuszczalność odwołania

niedopuszczalne jest wstrzymanie wykonania decyzji merytorycznej wydanej przez organ pierwszej instancji.

Sędziowie NSA powołali się na zasadę związania sądu granicami danej sprawy i doszli do wniosku, że w skardze na postanowienie o przywrócenie terminu dana sprawa dotyczy tylko tego zagadnienia. Wstrzymanie wykonalności decyzji merytorycznej wykracza poza zakres sprawy. Dlatego sąd nie może odnieść się do tego problemu. Wstrzymać wykonanie decyzji można jedynie w sprawie, która dotyczy bezpośrednio tej decyzji, czyli podczas rozpatrywania odwołania.

Praktyczne znaczenie

Uchwała NSA ma duże znaczenie prawne, uniemożliwia bowiem wstrzymanie wykonania decyzji za pośrednictwem skargi na przywrócenie terminu na wniesienie odwołania. Sądy administracyjne zajmujące się oddzielnym aktem, jakim jest postanowienie o odmowie przywrócenia terminu, nie będą brały pod uwagę wniosków odnoszących się do innego aktu, czyli decyzji. Bez wątpienia jest to stanowisko niekorzystne dla podatników (skarżących), albowiem do czasu pozytywnego załatwienia kwestii przywrócenie terminu organ będzie mógł swobodnie prowadzić egzekucję i w zasadzie niemożliwym będzie jej wstrzymanie (poza przypadkami opisanymi w ustawie o postępowaniu egzekucyjny w administracji).