Wygrane sprawy

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2022 r., sygn. akt III SA/Wa 1138/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia […] marca 2021 r. nr […] oraz poprzedzającą ją decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia […] czerwca 2020 r. nr […] w przedmiocie odmowy wyrażenia zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. na rzecz F.Z. kwotę 697 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

WSA wskazał, że spór w przedmiotowej sprawie dotyczył kwestii czy art. 108b ust. 5 u.p.t.u. stanowiący podstawę do odmowy wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na specjalnym rachunku VAT ma zastosowanie do osoby, która była podatnikiem VAT, ale już nim nie jest (została wykreślona z rejestru) wedle stanu na dzień złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na specjalnym rachunku VAT.

Zdaniem WSA ww. przepis nie może stanowić takowej podstawy. Jednoznacznie wynika z niego bowiem, że ustawodawca wprowadził trzy konkretne przesłanki odmowy wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT (np. istnienie zaległości podatkowych, czy uzasadnionej obawy, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane). W przekonaniu Sądu, art. 108b ust.5 u.p.t.u. ustanawia wyjątki od zasady przekazywania środków zgromadzonych na specjalnym rachunku VAT. Tych wyjątków nie można interpretować rozszerzająco ani wywodzić z nich nowych przesłanek odmowy wydawania zgody. Skarżona decyzja nosi więc znamiona działania uznaniowego, oderwanego od literalnej treści art. 108b ust. 5 u.p.t.u. Sąd słusznie stwierdził też, że środki zgromadzone na rachunku specjalnym VAT stanowią własność Podatnika. Zasadą konstytucyjną (art. 21 ust. 1 Konstytucji RP) jest ochrona własności. Zgodnie z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP, własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności. Uniemożliwienie odzyskania przez Stronę jej środków zgromadzonych na specjalnym rachunku VAT, tylko dlatego, że nie jest w dacie składania wniosku podatnikiem, nosi znamiona próby bezprawnego wywłaszczenia Strony z jej mienia.

Wyrokiem z dnia 24 listopada 2021 r., sygn. akt I SA/Gd 1031/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej z dnia […] maja 2021r. nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług za miesiące kwiecień i maj 2016 r. oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej na rzecz Skarżącego kwotę 4583 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sąd oceniając zaskarżoną decyzję z punktu widzenia jej zgodności z prawem stwierdził, że narusza ona prawo. WSA wyjaśnił, że spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia czy organy podatkowe zasadnie uznały, że Spółka błędnie zastosowała zerową stawkę podatku od towarów i usług do opodatkowania eksportu towarów na rzecz spółki B.

Sąd powołując się na orzecznictwo TSUE stwierdził, że jeżeli towary, będące przedmiotem eksportu, zostały sprzedane, wysłane poza terytorium Unii i fizycznie opuściły terytorium Unii, to są spełnione warunki do zastosowania stawki 0 %, nawet gdyby się okazało, że faktycznym odbiorcą towaru nie jest wskazany na fakturze nabywca, a nieustalony podmiot, chyba że zostanie wykazane, że: do dostawy, nawet z nieustalonemu podmiotowi, w ogóle nie doszło, lub zostanie wykazane, że dany podatnik wiedział albo powinien był wiedzieć, że dokonywana przez niego transakcja może stanowić oszustwo popełnione przeciwko wspólnemu systemowi VAT, którego dopuszcza się nabywca. W rozpatrywanej sprawie organ nie zakwestionował samej sprzedaży, a tylko w związku z wątpliwościami co do osoby nabywcy objął ją stawką krajową, co oznacza, że w sprawie uznano, że miała miejsce dostawa towarów i towary te zostały wywiezione poza terytorium Unii oraz że faktyczne wyprowadzenie tych towarów z terytorium Unii w odniesieniu do każdej z omawianych dostaw zostało potwierdzone przez organ celny wyprowadzenia. Tym samym spełnione zostały materialnoprawne przesłanki do uznania spornych transakcji za spełniające warunki eksportu. Sąd zgodził się również ze skarżącym, że sam fakt, iż adres dostawy nie był adresem, pod którym nabywca (spółka B z Belize) prowadziła działalność, nie oznacza jeszcze wadliwości podmiotowej faktur. Sąd zauważył również, że organ nie wskazał żadnych okoliczności, które świadczyłyby, że sporne transakcje stanowiły oszustwo popełnione przeciwko wspólnemu systemowi VAT, którego dopuścił się nabywca.

Wyrokiem z dnia 7 października 2021 r., sygn. akt lI FSK 3234/18 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 10 maja 2018 r. sygn. akt III SA/Wa 1897/17 w sprawie ze skargi S.I.H. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2017 r. nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 r.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego skarga kasacyjna organu od korzystnego dla podatnika wyroku WSA (który stwierdził, że wnosząc jako aport własną wierzytelność względem spółki ponosi się koszt uzyskania przychodu z objęcia udziałów w tej spółce równy faktycznie pożyczonemu wcześniej kapitałowi) nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem czynnikiem, który miał kluczowe znaczenie z punktu widzenia rozstrzyganej sprawy jest uchwała w składzie siedmiu sędziów NSA z 14 czerwca 2021 r., sygn. akt II FPS 2/211. W uchwale tej NSA w oparciu o art. 22 ust. 1e pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2015 r. uznał, że wartość wierzytelności własnej z tytułu pożyczki udzielonej spółce, wniesionej jako wkład niepieniężny do tej spółki, stanowi koszt uzyskania przychodu z tytułu objęcia udziałów. Pozostając związanym treścią uchwały Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że nie ma podstawa do uwzględnienia zarzutu naruszenia prawa materialnego podniesionego przez DIAS w skardze kasacyjnej oraz że prawidłowym jest rozstrzygnięcie WSA, który zaskarżoną decyzję uchylił.

Wyrokiem z dnia 30 września 2021 r., sygn. akt VIII SA/Wa 565/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia […] kwietnia 2021 r. nr […] w przedmiocie podatku od towarów i usług za luty i marzec 2017 roku oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. na rzecz J. L. kwotę […] zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Sąd dokonując oceny legalności zaskarżonej decyzji uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. W przedmiotowej sprawie organy zakwestionowały skarżącemu prawo do odliczenia podatku naliczonego wskazanego w fakturach wystawionych przez jego dostawcę. Organy nie podważały jednak faktycznej nabycia towaru, ale że nie nastąpiło ono od podmiotu wskazane w fakturach. Stwierdziły ponadto, że Strona nie zachowała należytej staranności przy weryfikacji kontrahenta.

Zdaniem Sądu analiza zgromadzonego materiału dowodowego, nie uzasadnia twierdzenia o braku dochowania przez skarżącego należytej staranności przy dokonywaniu transakcji udokumentowanych zakwestionowanymi fakturami. Sąd wyjaśnił, że dla zakwestionowania istnienia „dobrej wiary” w doborze kontrahenta i przy dokonywanych transakcjach konieczne jest wskazanie jakich konkretnie czynności, w konkretnie ustalonych okolicznościach przedsiębiorca nie podjął, a które powinien był w tych okolicznościach podjąć. Kwestionując podjęcie przez skarżącego aktów dających podstawy do uznania dochowania należytej staranności organy podatkowe nie uwzględniły, iż dokonywane przez skarżącego zakupy miały charakter tzw. odręczny, tzn. bezpośrednio w miejscu wyznaczonym do sprzedaży towarów zawarta została umowa kupna-sprzedaży przedmiotowych towarów, w wyniku której towar skarżącemu został wydany, co udokumentowano fakturą opatrzoną danymi sprzedawcy, a skarżący dokonał zapłaty. Skarżący J.L. dokonywał zakupów osobiście w boksie i osobiście odbierał towar w całości lub w części. Przy tego rodzaju sprzedaży nie ma podstaw do czynienia mu zarzutu, że nie dochował standardów staranności wymaganej przy tego typu transakcjach, gdyż przy sprzedaży bezpośredniej, w miejscu przeznaczonym do tego rodzaju handlu, standardem jest, że za wydawany bezpośrednio nabywcy towar następuje bezpośrednia zapłata, w tym w formie gotówkowej, a dokumentem potwierdzającym taką sprzedaż jest faktura wystawiona przez sprzedawcę z jego danymi. WSA podkreślił, że przy sprzedaży bezpośredniej, przy której nabywca decyduje się na zakup towaru w miejscu sprzedaży w zależności od bezpośredniego stwierdzenia jego właściwości i ceny, przy uwzględnieniu ewentualnych negocjacji co do jej wielkości, brak jest sformalizowania nawiązywania współpracy handlowej pomiędzy podmiotami gospodarczymi.

Na koniec Sąd wyjaśnił, że skoro wiedza, iż centrum handlowe / targowisko, w którym skarżący nabywał towary jest miejscem identyfikowanym z nielegalnym obrotem towarowym była i jest notoryjna, to głównie do organów celno-podatkowych należy eliminowanie nieuczciwych podmiotów handlujących w tym miejscu, a podmioty dokonujące tam zakupów – oczywiście nie będąc pozbawione obowiązku dochowania należytej staranności – w sytuacji gdy miejsce to jest jednak dopuszczone do realizacji transakcji handlowych, mogą mieć przeświadczenie, że podmioty tam sprzedające towary, dysponujące wydzielonymi miejscami do handlu (tzw. boksami) w oparciu o stosowne umowy (najmu lub dzierżawy) – z uwagi na wiedzę, na którą się powołał organ podatkowy – są na bieżąco weryfikowane (kontrolowane) przez stosowne służby podatkowe. Niewątpliwie to rolą organów skarbowych jest walka z nieuczciwymi podatnikami i ich eliminowanie z obrotu gospodarczego, tak aby legalne miejsca sprzedaży odręcznej uczynić bezpiecznymi. W ocenie Sądu, w sytuacji, gdy organy skarbowe nie prowadzą skutecznych działań prowadzących do zagwarantowania nabywcy bezpiecznych miejsc sprzedaży w ramach legalnych targowisk, nie można całej odpowiedzialności przerzucać na podatników.

Wyrokiem z dnia 21 września 2021 r., sygn. akt II FSK 654/21 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 2775/19 w sprawie ze skargi „B.” sp. z o.o. z siedzibą w W. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 17 października 2019 r. nr […] w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych za 2014 r. oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. na rzecz „B.” sp. z o.o. z siedzibą w W. zwrot kosztów postępowania kasacyjnego.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego argumentacja skargi kasacyjnej stanowiła jedynie polemikę z uzasadnieniem zaskarżonego wyroku WSA i nie zasługiwała na uwzględnienie. NSA słusznie wyjaśnił, że przepisy procedury podatkowej, w szczególności art. 180 § 1 i art. 181 O.p., dają organom podatkowym uprawnienie do korzystania z dowodów zgromadzonych w toku innych postępowań, czy też dokumentów złożonych poza postępowaniem podatkowym. Nie można jednak tracić z pola widzenia, że dokumenty te muszą spełniać określone wymagania, a ich anonimizacja czy wyciągi muszą stanowić logiczną całość oraz dotyczyć konkretnych podmiotów i transakcji. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził zatem, że nie budzi wątpliwości sama możliwość włączenia do akt sprawy dowodów w postaci zeznań świadków jako materiału źródłowego, jednak oparcie zaskarżonej decyzji na ustaleniach wynikających z innych decyzji wydanych wobec kontrahentów spółki nie jest wskazane. Należy bowiem sięgać do dowodów, które stały się podstawą do wydania tych ostatnich decyzji, a następnie poddać je analizie oraz ocenie w całokształcie zebranego materiału dowodowego, czego w przedmiotowej sprawie nie uczyniono. Ponadto NSA wskazał, że sam fakt, że kontrahent nie rozliczył podatku od towarów i usług nie może stanowić podstawy do kwestionowania prawa do zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu, jeżeli usługi były faktycznie wykonane przez takiego kontrahenta. W takiej sytuacji organy podatkowe nie mogą poprzestać na sprawdzeniu większości kontrahentów, ale winny wnikliwie sprawdzić każdą transakcję, którą kwestionują. Organy winny przedstawić konkretny dowód na okoliczność, że określony podwykonawca nie wykonał określonej usługi samodzielnie lub zrealizował ją za pomocą innych niezidentyfikowanych podmiotów. W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną organu jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw, zgodnie z art. 184 PPSA.

Wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2021 r., sygn. akt III FSK 3951/21 Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 listopada 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 869/20 w sprawie ze skargi „N.” sp. z o.o. z siedzibą w W. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 14 lutego 2020 r. nr […] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych.

W ocenie NSA skarga kasacyjna była niezasadna. Jak wyjaśnił Sąd w uzasadnieniu w rozpoznanej sprawie kwestią sporną było, czy organ egzekucyjny ma obowiązek zawiesić postępowanie egzekucyjne w przypadku wystąpienia sytuacji normowanej art. 152 PPSA. Przepis ten stanowi, iż w razie uwzględnienia skargi na akt lub czynność, nie wywołują one skutków prawnych do chwili uprawomocnienia się wyroku, chyba że sąd postanowi inaczej. Art. 152 § 1 PPSA „zawiesza” więc skutki prawne uchylonego aktu, przez co wstrzymuje możliwość egzekwowania wymagalnego obowiązku do czasu uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego. W niniejszej sprawie bezsprzecznie organ egzekucyjny nie zastosował się do dyspozycji z art. 56 § 1 pkt 1 UPEA. Prowadził bowiem postępowanie egzekucyjne, mimo że mocą przepisu prawa nastąpiło wstrzymanie wykonania decyzji, w oparciu o którą wystawiony został tytuł wykonawczy. Wojewódzki Sąd Administracyjny decyzję tę uchylił wyrokiem z dnia […] września 2019 r. i wobec braku odmiennego postanowienia Sądu, nastąpiło wstrzymanie wykonania uchylonej decyzji mocą art. 152 PPSA. Pomimo to organ egzekucyjny prowadził postępowanie egzekucyjnego i w jego ramach podejmował czynności mające na celu ujawnienie majątku spółki. Jak już wyjaśniono, w świetle obowiązujących przepisów prawa, organ nie może podejmować żadnych czynności w czasie, gdy postępowanie zostało wstrzymane mocą przepisu prawa. Jedyną czynnością, jaką organ ten może i powinien wykonać w takiej sytuacji, to wydać postanowienie o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego. Zatem stwierdzić należy, że to nie Sąd pierwszej instancji, ale organ swoimi działaniami naruszył art. 52 § 2 UPEA umarzając postępowanie egzekucji, podczas gdy nie miał prawa tego zrobić.

Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2021 r., sygn. akt III SA/Wa 2521/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. z dnia […] października 2020 r. nr […] w przedmiocie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za I kwartał 2015 r. oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w W. na rzecz Strony kwotę 4.019 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

W niniejszej sprawie Naczelnik Urzędu Skarbowego w W. określił Skarżącemu wysokość zobowiązania w podatku od towarów i usług za I kwartał 2015 r. w kwocie 31 861 zł, uwzględniając w rozliczeniu kwotę nadwyżki z poprzedniego okresu w wysokości wynikającej z ostatecznej decyzji wydanej w przedmiocie podatki od towarów i usług m.in. za IV kwartał 2014 r. Na skutek odwołania wniesionego przez Stronę Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w W. wydał zaskarżoną decyzję, którą utrzymał w mocy decyzję Naczelnika US. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia decyzji Dyrektora IAS wskazał, że rozliczenie podatku VAT za IV kwartał 2014 r., zostało zastąpione decyzją, organ podatkowy wydając decyzję za następne okresy rozliczeniowe, tj. za I kwartał 2015 r. był obowiązany uwzględnić te ustalenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę Strony za zasadną. Jak stwierdził WSA kwestią sporną była zasadność przeniesienia kwoty nadwyżki z poprzedniego okresu rozliczeniowego w wysokości określonej decyzją wymiarową, w sytuacji gdy w wyniku kontroli sądowej decyzja ta została uchylona. Zdaniem Sądu, skoro decyzja zawierająca ustalenia merytoryczne będzie ponownie badana, to będąca jej konsekwencją decyzja tzw. matematyczna tj. zwierająca matematyczne rozliczenie będące konsekwencją wcześniejszych ustaleń merytorycznych, też wymaga ponownej weryfikacji. W tym stanie rzeczy nie ma podstaw, aby decyzja Dyrektora IAS pozostała w obrocie prawnym. WSA przypomniał, że na gruncie podatku od towarów i usług, ze względu na jego charakterystyczne cechy konstrukcyjne, konieczne jest ustalenie za dany okres rozliczeniowy po pierwsze, kwot podatku naliczonego i należnego i dopiero matematyczne zestawienie tych wielkości da odpowiedź na pytanie, czy wystąpiła nadwyżka podatku naliczonego nad należnym (do zwrotu lub do przeniesienia), czy też wystąpiło zobowiązanie podatkowe i w jakiej wysokości.

Wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2021 r., sygn. akt I SA/Lu 84/20 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie uchylił decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w L. z dnia […] grudnia 2019 r. nr […], w przedmiocie podatku od towarów i usług za styczeń 2015 r. oraz zasądził od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej na rzecz M. P. kwotę 11.786 zł z tytułu zwrotu kosztów postępowania.

W niniejszej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że skarga podatnika zasługiwała na uwzględnienie, gdyż kontrolowana decyzja organu nie była zgodna z prawem. Postępowanie organu, które doprowadziło do jej wydania, nosiło istotne znamiona dowolności. Sąd przypomniał, że w orzecznictwie jednolicie wskazuje się, że w każdej sprawie dot. tzw. pustych faktur jednoznacznie ustalić należy, jaki stan faktyczny miał miejsce. Istotne zatem jest czy mamy do czynienia z: (a) tak zwaną pustą fakturą sensu stricto, czyli jedynie samym dokumentem, któremu w rzeczywistości w ogóle nie towarzyszy transakcja w nim wskazana, (b) taką pustą fakturą, której w tle towarzyszy realna transakcja, ale z udziałem innego podmiotu niż wystawca tej faktury (jeden podmiot faktycznie realizuje transakcję, a zupełnie inny podmiot wystawia fakturę mającą rzekomo dokumentować tę transakcję); czy też (c) fakturą wystawioną przez firmanta, a zatem dotyczącą w istocie rzeczywistego obrotu towarami lub usługami, ale z zatajeniem wobec osób trzecich (nabywców) prawdziwego podmiotu realizującego tenże obrót. Zdaniem Sądu (co słusznie podniesiono w skardze) organy podatkowe nie sprostały tym wymogom, ponieważ zaprezentowały niespójne, niekonsekwentne, a nawet wzajemnie wykluczające się ustalenia faktyczne dotyczące rzeczywistego przebiegu zdarzeń. WSA stwierdził również że organ w sposób nieprawidłowy wykorzystał dowody z innych postępowań (decyzje wydane przez inne organy), albowiem bazował jedynie na treści decyzji, tj. na ustaleniach innych organów podatkowych wyprowadzonych z konkretnego materiału dowodowego, ale tym materiałem nie dysponował. W ten sposób w istocie rzeczy sam nie poczynił ustaleń faktycznych, ale jedynie powtórzył (zrelacjonował) ustalenia innych organów podatkowych bez znajomości i analizy materiału dowodowego pośrednio wykorzystanego na potrzeby wydania decyzji wobec podatnika. Z uzasadnienia wyroku wynika zatem, że jeżeli organ chce wykorzystać ustalenia innych organów zawarte np. w decyzji to ma on obowiązek włączyć do akt sprawy i przeanalizować cały materiał dowodowy stanowiący podstawę wydania rozstrzygnięcia w innej sprawie i nie może poprzestać jedynie na wykorzystaniu samej decyzji. Z powodów omówionych wyżej Sąd uwzględnił skargę podatnika.