Kontrola podatkowa – etapy
Kontrola podatkowa ma na celu weryfikację czy podatnik wywiązuje się należycie z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Podstawą jej wszczęcia mogą więc być wstępne informacje pozyskane przez organ w trakcie czynności sprawdzających, informacje o nieprawidłowościach otrzymane z instytucji finansowych lub od innych podmiotów czy plan kontroli oparty o wytypowane grupy podatników. Niezależnie od tego znajomość jej poszczególnych etapów oraz praw i obowiązków z nich wynikających jest kluczowa dla możliwie najpełniejszej ochrony swoich interesów w jej trakcie.
Jakie są etapy kontroli podatkowej?
Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej
Organy podatkowe co do zasady obowiązane są zawiadamiać kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody lub wniosku kontrolowanego.
Nie zawiadamia się natomiast o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, m.in.:
- jeżeli kontrola dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
- jeżeli kontrola dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
- gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,
- w razie konieczności rozszerzenia zakresu kontroli na inne okresy rozliczeniowe, ze względu na nieprawidłowości stwierdzone w wyniku dokonanych już czynności kontrolnych,
- jeżeli organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany (którykolwiek członek zarządu osoby prawnej) został prawomocnie skazany w Polsce za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli.
Wszczęcie kontroli podatkowej – jak przebiega?
Wszczęcie kontroli podatkowej co do zasady następuje poprzez doręczenie kontrolowanemu imiennego upoważnienia do jej przeprowadzenia wraz z okazaniem legitymacji służbowej upoważnionego pracownika organu podatkowego. Warto zaznaczyć, że nie ma tu alternatywnej możliwości doręczenia pełnomocnikowi, którego na wypadek swojej nieobecności w czasie kontroli jest obowiązany ustanowić kontrolowany. Gdy kontrolowanym jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, upoważnienie doręcza się członkowi zarządu, wspólnikowi albo innej osobie upoważnionej do reprezentacji lub prowadzenia jego spraw.
Ordynacja podatkowa zastrzega, że kontrola może zostać wszczęta wyłącznie na podstawie legitymacji służbowej, bez przedstawienia imiennego upoważnienia jedynie, gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.
Upoważnienie to musi zostać jednak doręczone nie później niż w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli w tym trybie. Warto wskazać, że gdy ustanowiono pełnomocnika do reprezentowania kontrolowanego powinno być ono w tej sytuacji doręczone właśnie jemu, a nie kontrolowanemu (wyrok NSA z 1.10.2009 r., II FSK 670/08). Przedsiębiorcom przysługuje instytucja sprzeciwu co do okoliczności wszczęcia kontroli.
Imienne upoważnienie powinno zawierać między innymi przewidywany termin zakończenia kontroli podatkowej. Kontrola powinna zostać zakończona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu. O każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu kontrolujący obowiązany jest zawiadomić na piśmie kontrolowanego, podając przyczyny przedłużenia terminu zakończenia kontroli i wskazując nowy termin jej zakończenia.
Czynności kontrolne – zasady
Organ nie ma pełnej swobody wyboru miejsca prowadzenia kontroli podatkowej. Zasadą jest prowadzenie czynności kontrolnych w siedzibie kontrolowanego oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością. Udostępnienie dokumentacji w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania, stanowi odstępstwo od zasady ogólnej i jest możliwe wyłącznie, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie może znacznie utrudnić prowadzenie przez kontrolowanego bieżącej działalności.
Czynności sprawdzające, za zgodą kontrolowanego mogą być również przeprowadzane w siedzibie organu kontrolującego, ale tylko jeżeli przyczyni się to do usprawnienia kontroli bądź jeżeli kontrolowany zrezygnował z uczestnictwa w czynnościach kontrolnych.
Kontrolujący, w zakresie wynikającym z imiennego upoważnienia, są uprawnieni m.in. do:
- wstępu, przebywania i poruszania się na terenie kontrolowanego na podstawie legitymacji służbowej podlegając jedynie przepisom BHP;
- przesłuchiwania kontrolowanego lub świadków;
- dokonywania oględzin i przeszukania obiektu po uzyskaniu zgody prokuratora rejonowego;
- legitymowania osób, jeżeli jest to niezbędne na potrzeby kontroli;
- zasięgania opinii biegłych;
- do żądania od kontrahentów podatnika, wykonujących działalność gospodarczą, przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności,
- żądania wydania, na czas trwania kontroli, za pokwitowaniem próbek towarów, a także wydania akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, w razie powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że są one nierzetelne, lub gdy podatnik nie zapewnia kontrolującym warunków umożliwiających wykonywanie czynności kontrolnych związanych z badaniem tej dokumentacji, a w szczególności nie udostępnia kontrolującym samodzielnego pomieszczenia i miejsca do przechowywania dokumentów,
- w razie uzasadnionej potrzeby wezwać, w pilnych przypadkach także ustnie, pomocy organu Policji, Straży Granicznej lub straży miejskiej, jeżeli trafi na opór uniemożliwiający lub utrudniający przeprowadzenie czynności kontrolnych, albo zwrócić się o ich asystę, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że na taki opór natrafi.
Przedsiębiorcom przysługuje instytucja sprzeciwu co do okoliczności prowadzenia czynności kontrolnych.
Zakończenie kontroli
Po przeprowadzeniu wszystkich czynności kontrolnych kontrola zostaje zakończona poprzez doręczenie kontrolowanemu protokołu kontroli. Do uprawnień kontrolowanego należy możliwość przedstawienia zastrzeżeń lub wyjaśnień polemizujących z ustaleniami protokołu kontroli, w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia, wraz ze wskazaniem stosownych wniosków dowodowych. Obowiązkiem kontrolującego jest rozpatrzenie owych zastrzeżeń w terminie 14 dni od ich otrzymania oraz ustosunkowanie się do nich wraz z uzasadnieniem.
Kontrolowanemu przysługuje również prawo do skorygowania uprzednio złożonej deklaracji:
- po otrzymaniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, ale przed jej rozpoczęciem, ale także
- po doręczeniu protokołu kontroli, ale przed wszczęciem postępowania podatkowego.
Należy zauważyć, że przepisy Ordynacji podatkowej nie uzależniają skuteczności złożenia korekty od jej pełnej zgodności z oceną organu wyrażoną w protokole kontroli.
Jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości, kontrolowany ma obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia jej zakończenia.
Podsumowanie
Pomimo precyzyjnych przepisów, przebieg procedury kontroli podatkowej w rzeczywistości może wiązać się z szeregiem wyzwań. Nacisk na ścisłe przestrzeganie procedur oraz znajomość praw i obowiązków tak kontrolującego jak i kontrolowanego w ich trakcie są niezbędne, aby przebiegła ona możliwie bezstresowo. Kancelaria prawno-podatkowa Warszawa oferuję wsparcie w opracowaniu i wdrożeniu najkorzystniejszej strategii, przygotowywaniu wszelkich pism procesowych oraz reprezentuje klienta na każdym etapie kontroli podatkowej. Zapraszam do kontaktu!
Dowiedz się więcej z naszej bazy wiedzy:
