Składanie deklaracji podatkowych w toku kontroli podatkowej
W trakcie kontroli podatkowej podatnicy często zadają sobie pytanie, czy mają możliwość składania deklaracji podatkowych oraz korygowania już złożonych deklaracji. Jest to zagadnienie o kluczowym znaczeniu, ponieważ ewentualne korekty mogą wpłynąć na wynik kontroli, a także na dalsze postępowanie podatkowe. W niniejszym artykule, opartym na przepisach Ordynacji podatkowej oraz orzecznictwie, w tym Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), omówimy najważniejsze aspekty związane z tym tematem.
Czy można złożyć deklarację w trakcie kontroli?
Na wstępie warto wyjaśnić, że prawo podatkowe rozróżnia składanie deklaracji podatkowej od jej korygowania. Zgodnie z art. 81 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. 2023 poz. 2383, t.j.), podatnicy, płatnicy oraz inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację, składając deklarację korygującą. Jednakże art. 81b § 1 tejże ustawy wprowadza istotne ograniczenie: prawo do skorygowania deklaracji zostaje zawieszone na czas trwania kontroli podatkowej w zakresie objętym tą kontrolą.
Z tego wynika, że w trakcie trwania kontroli podatkowej podatnik nie może skutecznie złożyć korekty deklaracji dotyczącej zobowiązania podatkowego będącego przedmiotem kontroli. Korekta złożona w takim czasie jest bezskuteczna, a organ podatkowy jest zobowiązany zawiadomić podatnika o tej bezskuteczności.
Składanie pierwotnej deklaracji w trakcie kontroli podatkowej
W przeciwieństwie do korygowania już złożonych deklaracji, składanie pierwotnej deklaracji podatkowej, czyli deklaracji składanej po raz pierwszy, jest dopuszczalne nawet w trakcie trwania kontroli podatkowej. Oznacza to, że jeśli podatnik do momentu wszczęcia kontroli nie złożył jeszcze deklaracji podatkowej za dany okres, ma prawo to uczynić, nawet jeśli kontrola podatkowa w danym zakresie została już rozpoczęta.
Prawo to wynika z faktu, że zawieszenie możliwości dokonywania korekt, przewidziane w art. 81b § 1 Ordynacji podatkowej, dotyczy jedynie sytuacji, w których podatnik chce skorygować wcześniej złożoną deklarację. W przypadku składania deklaracji pierwotnej, ograniczenia te nie mają zastosowania, ponieważ nie jest to korekta, lecz pierwsze zgłoszenie zobowiązania podatkowego.
Przykładowo, jeśli kontrola dotyczy podatku dochodowego za rok, w którym podatnik nie złożył jeszcze deklaracji, nadal ma on możliwość złożenia tej deklaracji podczas trwania kontroli. Jest to ważne, ponieważ pozwala podatnikowi na wypełnienie obowiązków podatkowych i uniknięcie konsekwencji związanych z brakiem deklaracji. Oczywiście, organ podatkowy ma prawo do weryfikacji złożonej deklaracji w ramach trwającej kontroli, co może prowadzić do dalszych ustaleń.
Warto jednak zaznaczyć, że w orzecznictwie istnieją pewne rozbieżności dotyczące tej kwestii. Na przykład, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 stycznia 2013 r. (II FSK 1177/11) stwierdził, że skoro w toku postępowania kontrolnego wyłączona jest możliwość ingerencji podatnika w wysokość zobowiązania podatkowego poprzez składanie korekt, to tym bardziej nie ma on możliwości skutecznego złożenia samej deklaracji podatkowej w zakresie objętym kontrolą. Niemniej jednak, przyjęte zasady wykładni prawa podatkowego oraz literalne brzmienie przepisów Ordynacji podatkowej pozwalają na uznanie, że składanie pierwotnej deklaracji podczas kontroli jest dopuszczalne.
Jakie są konsekwencje złożenia nieprawidłowej deklaracji podatkowej w toku kontroli?
W przypadku złożenia nieprawidłowej deklaracji podatkowej przed wszczęciem kontroli, podatnik ma możliwość jej skorygowania nawet po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, aż do momentu faktycznego wszczęcia kontroli, co wynika z art. 282b § 1 Ordynacji podatkowej. Dopiero od momentu wszczęcia kontroli możliwość korekty zostaje zawieszona do czasu jej zakończenia.
Jeżeli w trakcie kontroli ujawnione zostaną nieprawidłowości, które podatnik mógł wcześniej skorygować, ale tego nie uczynił, organy podatkowe mogą wszcząć postępowanie podatkowe. Zgodnie z art. 165b § 1 Ordynacji podatkowej, takie postępowanie musi być wszczęte w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli, jeżeli podatnik nie skorygował deklaracji zgodnie z ustaleniami kontroli.
Jakie są terminy na złożenie deklaracji podatkowych w trakcie kontroli?
Podatnik może złożyć korektę deklaracji po zakończeniu kontroli podatkowej, o ile kontrola nie przekształciła się w postępowanie podatkowe. Po doręczeniu protokołu kontroli podatkowej, podatnik ma prawo złożyć korektę, co może pozwolić na uniknięcie pokontrolnego postępowania podatkowego. Korekta taka musi być jednak zgodna z ustaleniami kontroli.
Należy również pamiętać o przepisach dotyczących kontroli celno-skarbowej. Art. 82 ust. 3 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej przewiduje, że kontrolowany może złożyć korektę deklaracji w terminie 14 dni od dnia doręczenia wyniku kontroli. Korekta złożona po tym terminie, a przed przekształceniem kontroli w postępowanie podatkowe, nie wywołuje skutków prawnych.
Czy mogę złożyć korektę deklaracji podatkowej po zakończeniu kontroli?
Tak, po zakończeniu kontroli podatkowej podatnik może złożyć korektę deklaracji podatkowej, pod warunkiem, że kontrola nie przekształciła się w postępowanie podatkowe. Jeżeli kontrola wykazała nieprawidłowości, a podatnik zgadza się z ustaleniami, korekta deklaracji może być korzystnym rozwiązaniem, pozwalającym na uniknięcie długotrwałego postępowania podatkowego.
W przypadku kontroli celno-skarbowej, jeśli kontrola celno-skarbowa zakończy się wszczęciem postępowania podatkowego na podstawie wyniku kontroli, możliwość korekty deklaracji w zakresie objętym postępowaniem zostaje zawieszona. Dopiero po zakończeniu postępowania, jeśli decyzja organu podatkowego nie obejmuje całości zagadnień, podatnik może skorygować deklarację w zakresie nieobjętym decyzją.
Korekta deklaracji w świetle orzecznictwa TSUE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z dnia 18 marca 2021 r. w sprawie C-48/20 zwrócił uwagę na prawa podatników do skorygowania deklaracji VAT, szczególnie w sytuacjach, gdy podatnik działał w dobrej wierze. TSUE uznał, że odmowa możliwości korekty deklaracji w trakcie trwania postępowania podatkowego, gdy podatnik działał w dobrej wierze, narusza zasadę neutralności VAT. Wyrok ten otwiera drogę do skutecznego dochodzenia swoich praw przez podatników, nawet w trakcie trwania kontroli lub postępowania podatkowego, pod warunkiem spełnienia określonych przesłanek.
Składanie deklaracji podatkowej – pomoc prawna
Podatnicy powinni być świadomi, że w trakcie trwania kontroli podatkowej prawo do korygowania deklaracji jest ograniczone. Składanie korekt deklaracji podatkowych w trakcie kontroli jest zasadniczo bezskuteczne, chyba że kontrola dotyczy innych zobowiązań podatkowych niż te objęte korektą. Po zakończeniu kontroli podatnik może złożyć korektę, co może być korzystne, jeżeli zgadza się z ustaleniami kontroli. Orzecznictwo TSUE dodatkowo chroni prawa podatników, podkreślając, że odmowa korekty w pewnych okolicznościach może naruszać prawo unijne.
Jeśli masz wątpliwości dotyczące przebiegu kontroli podatkowej lub potrzebujesz wsparcia w zakresie składania deklaracji, zapraszamy do skorzystania z usług naszej kancelarii. Doradca podatkowy Warszawa z Kancelarii Prawno-Podatkowej Gawlas & Partnerzy jest do Twojej dyspozycji – odwiedź naszą stronę, aby uzyskać więcej informacji i umówić się na konsultację.
Dowiedz się więcej z naszej bazy wiedzy:
